شمستا و معرفی ابعاد مختلف مهندسی مواد و متالوژی

مهندسی مواد و متالوژی

مهندسی مواد و متالورژی شاخه‌ای از علم مواد است که به شناخت و استخراج فلزات و فناوری‌های کار با فلزات می‌پردازد. این علم جداسازی مواد معدنی از سنگ معدن آن‌ها، ذوب، تصفیه و تولید شمش، بهبود خواص و تهیه آلیاژها و فن کار بر روی فلزات و شکل دهی آن‌ها را در بر می‌گیرد. این رشته از منفکات رشته  مهندسی مکانیک  گرایش جامدات است که از سال ۱۳۷۵ در دانشگاه‌های ایران تدریس می‌گردد.ما در این مقاله سعی کرده ایم به معرفی رشته مهندسی مواد و متالورژی (metallurgy)، گرایش ها، بازار کار و موارد مرتبط به آن بپردازیم. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید. هم چنین سامانه شمستا به عنوان بانک اطلاعات ایران در ویدئو زیر ویژه کنکوریانی که قصد تحصیل در رشته مهندسی مواد و متالورژی را دارند وبیناری را با اساتید دانشگاه و برخی فعالان این صنعت برگزار کرده است که در آن به معرفی کامل این رشته و بازار کار رشته مهندسی مواد و متالورژی در ایران پرداخته است.

آنچه در این مقاله در مورد مهندسی مواد و متالورژی به آن پرداخته شده است:

1- مهندسی مواد به چه معناست ؟

2-  مهندسی مواد و متالوژی چیست؟ متالورژی چیست؟

3- گرایش‌های رشته مهندسی مواد و متالورژی

4- مهندسی مواد و متالوژی مناسب چه کسانی است ؟

5- بازار  کار و آینده شغلی رشته مهندسی مواد و متالورژی 

6- درآمد رشته مهندسی مواد و متالورژی

7- بازار کار مهندسی مواد و متالورژی برای خانم ها چگونه می باشد؟

8- کارآموزی در رشته مهندسی مواد و متالورژی چگونه می باشد؟

9- زمینه های شغلی مرتبط با رشته مهندسی مواد و متالورژی

10- پاسخ به سوالات متداول

 مهندسی مواد به چه معناست؟

بهتر است اینطور بگوییم، مطالعه همه چیز! همه آن چیزی که هر روز می بینید! کفش های که می پوشید، ظرف هایی که در آن غذا می خورید، سی دی هایی که به آن ها گوش می دهید، تلفن همراهی که استفاده می کنید، اتومبیلی که آنرا می رانید، همه از مواد مختلف ساخته شده اند. درک اینکه مواد چگونه کنار هم قرار بگیرند، چگونه استفاده شوند، چگونه تغییر می کنند و چگونه می توانند اشیاء و چیزهای شگفت انگیز بسازند یا حتی کاملاً یک ماده جدید ساخته شود همگی از جمله مواردی است که علم مواد درگیر آنهاست.از زمانی که انسان فلز را شناخت، متالورژی را به عنوان یک هنر فرا گرفت. صنعت ریخته‌گری از دیر باز در جهان به عنوان یک صنعت مادر شناخته شده و با پیشرفتهای روزافزون تکنولوژی نقش آن آشکار می‌گردد. متالورژی به عنوان یک علم، دانش نسبتاً جوانی است که تنها صد سال از عمر آن می‌گذرد اما به عنوان یک هنر تاریخچه آن به هزاران سال پیش باز می­گردد؛ در واقع بعد از کشف آهن، علم متالورژی هم ‏به وجود آمد. صنعت متالورژی در جهان از دیرباز به‌ عنوان صنعت مادر شناخته می‏ شد و با پیشرفت‏های روز افزون تکنولوژی، نقش آن آشکارتر گردید.

 مهندسی مواد و متالوژی چیست؟ متالورژی چیست؟

مهندسی مواد و متالورژی به علم و فناوری مرتبط با تحقیق، توسعه، طراحی و تولید مواد مختلف، از جمله فلزات، سرامیک‌ها، پلیمرها و کامپوزیت‌ها اطلاق می‌شود. این رشته به درک و بهینه‌سازی خواص مواد برای استفاده در صنایع مختلف می‌پردازد. هدف اصلی مهندسی مواد و متالورژی، تولید مواد با خواص مطلوب و کارآمد است که برای کاربردهای مختلف مانند ساخت قطعات خودرو، انواع تجهیزات الکترونیکی، ساختمان‌ها و بسیاری از صنایع دیگر استفاده می‌شوند.

متالورژی به علم مرتبط با مطالعه ساختار و خواص فلزات و آلیاژها می‌پردازد. این علم شامل فرآیندهای تولید، تغییرشکل، آزمون و کاربردهای فلزات است. اهمیت متالورژی در تولید محصولات فلزی به دلیل خواص و ویژگی‌های منحصر به فرد فلزات و امکانات پرداخته شده برای بهبود آن‌ها بسیار زیاد است. با استفاده از متالورژی، مهندسان مواد می‌توانند فلزات را به گونه‌ای طراحی کنند که نیازهای مختلف صنایع را برآورده سازند و از امکانات بهینه‌سازی فرآیندها و تولید بهره‌برداری کنند.

گرایش‌های رشته مهندسی مواد و متالورژی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد

مهندسی مواد و متالورژی در مقطع کارشناسی دارای گرایش های زیر می باشد:

1-مهندسی مواد گرایش متالوژی صنعتی : مطالعه و بررسی خواص فیزیکی و شیمیایی مواد

دروس اختصاصی: متالورژی جوشکاری، خوردگی و اکسیداسیون، روش های آنالیز مواد، ریخته گری، انجاد فلزات

2-مهندسی مواد گرایش متالورژی استخراجی: استخراج مواد فلزی از معادن و نحوه تصفیه و جداسازی فلزات از سنگ ها

دروس تخصصی:شکل دادن به فلزات، سینیتیک مواد، شیمی تجزیه، عملیات حرارتی، انجماد فلزات و مواد دیرگداز و...

3- مهندسی مواد گرایش سرامیک: بررسی مواد سرامیکی و خواص آنها

دروس تخصصی: خواص نوری و الکتریکی سرامیک، تئوری شیشه، تئوری پرسلان، فرایند ساخت سرامیک و...

گرایش های مهندسی مواد و متالوژی در مقطع ارشد

گرایش های این رشته در کارشناسی ارشد شامل رشته های مهندسی پزشکی بیومتریال، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی ، شکل دادن فلزات، جوشکاری، استخراج فلزات و... می باشد

مهندسی مواد و متالوژی مناسب چه کسانی است ؟

باید گفت پایه و اساس این رشته ، دو علم شیمی و فیزیک می­باشد چرا که‌ بررسی‌ خواص‌ مواد بدون‌ آشنایی با این‌ دو علم‌ امکان‌پذیر نیست. دانشجوی‌ این‌ رشته‌ علاوه‌ بر فیزیک‌ و شیمی‌ باید از دانش‌ ریاضی‌ اطلاعات‌ کافی‌ داشته‌ و قدرت‌ تجزیه‌ و تحلیل‌ خوبی‌ داشته‌ باشد یک‌ مهندس‌ متالورژی نباید به‌ فکر پشت‌ میزنشینی‌ بوده‌ ولازم است آمادگی‌ کار در شرایط‌ سخت‌ را داشته‌ باشد، اما بدون‌ شک‌ مهندس‌ این‌ رشته‌ علاوه بر توان‌ جسمانی‌ خوب‌ نیاز به‌ ذهنی‌ خلاق‌ و کنجکاو دارد. مهمترین مهارت های مورد نیاز یک مهندس مواد ، مهارت حل مساله خلاقانه ، توانایی و استعداد در ریاضی ، مهارت های ارتباطی و ارائه مطالب ، آگاهی از فرآیندهای تولید ، توانایی اولویت بندی ، برنامه ریزی موثر ، توانایی کار تیمی و تصمیم گیری است.

رشته مهندسی مواد و متالورژی به دلیل اهمیت بسیار آن در صنایع از بازار کار خوبی برخوردار است و دانشجویان رشته مهندسی مواد می توانند بعد از پایان تحصیل خود در بخش های مختلف صنعت مشغول به کار شوند.

هرچند که دروس دانشگاه دانشجویان رشته مهندسی مواد و متالورژی را برای ورود به عرصه کار آماده می کند، اما برای موفقیت آن ها در این زمینه کافی نیست و آن ها می بایست با کارآموزی های مختلف مهارت های عملی خود را نیز افزایش دهند.

بازار  کار و آینده شغلی رشته مهندسی مواد و متالورژی 

فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی مواد و متالورژی در صنایع مختلفی مانند خودروسازی، هوا و فضا، الکترونیک، نفت و گاز، ساختمان‌ها و غیره مشغول به کار می‌شوند. تخصص‌های آن‌ها در طراحی و بهبود مواد، کنترل کیفیت، فرآیندهای تولید و مدیریت مواد استفاده می‌شود.بازار کار در رشته مهندسی مواد و متالورژی بسیار گسترده و متنوع است. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در صنایع مختلف و شغل‌های متنوعی فعالیت کنند. برخی از موقعیت‌های شغلی مهم که مهندسان مواد و متالورژی می‌توانند در آن‌ها مشغول به کار شوند، عبارتند از:

۱. صنایع فلزی و متالورژیک: در این صنایع، مهندسان مواد و متالورژی به تحقیق، توسعه و بهبود فرآیندهای تولید فلزات و آلیاژها می‌پردازند.

۲. صنایع سرامیک و شیشه: متخصصان این رشته در تولید و بهبود مواد سرامیکی و شیشه‌ای مورد استفاده در صنایع مختلف مشغول به کار می‌شوند.

۳. صنایع پتروشیمی و پلیمری: در این صنایع، مهندسان مواد و متالورژی به تولید و بهبود پلیمرها و کامپوزیت‌ها برای کاربردهای مختلف می‌پردازند.

۴. صنایع خودروسازی: متخصصان این رشته در طراحی و تولید قطعات و ساختارهای خودروها مشغول به کار می‌شوند.

۵. صنایع هوا و فضا: در این صنعت حساس، مهندسان مواد و متالورژی به تحقیقات مرتبط با مواد مقاوم در برابر شرایط فضایی و ساختارهای فضایی مشغول هستند.

۶. صنایع الکترونیکی و ارتباطات: متخصصان این گرایش به طراحی و تولید مواد و ساختارهای مورد استفاده در صنایع الکترونیکی و ارتباطات اشتغال دارند.

۷. صنایع نفت و گاز: در این صنعت بزرگ، مهندسان مواد و متالورژی به تحقیق و بهبود مواد مورد استفاده در استخراج، حمل‌ونقل و پردازش نفت و گاز می‌پردازند.

گستره وسیعی از کارهای نظارتی، عملیاتی، تولیدی و اجرائی توسط فارغ التحصیل رشته مهندسی مواد قابل انجام است.  شرکت‌های خودروسازی، ساخت قطعات مانند شرکت‌های ریخته‌گری یا اکستروژن، نورد، آهنگری و جوشکاری به روش‌های پیشرفته، صنایع فولاد، مس و آلومینیم، بازرسی خطوط انتقال نیرو، آب و نفت، صنایع هوافضا و نظامی، آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، صنایع ماشین‌های راه‌سازی، ساخت ظروف و قطعات آشپزخانه، پوشش‌دهی سطح قطعات منزل و ادارات، ساخت و پوشش‌دهی قطعات تزئینی، شبیه‌سازی فرایندها و قطعات صنعتی، صنایع الکترونیک، مشاوره در انتخاب مواد و آلیاژهای مورد استفاده در بخش‌های صنعتی مختلف، بازیافت، مهندسی پزشکی و نانومواد،کارشناس کنترل کیفیت، اپراتور خط تولید، کارشناس فروش، مهندسی جوش و بازرسی، کارشناس تحقیق و توسعه و..... 

درآمد رشته مهندسی مواد و متالورژی

رشته مهندسی مواد و متالورژی یکی از رشته‌های پردرآمد مهندسی است. با توجه به اهمیت و کاربردهای متنوع مواد در صنایع مختلف، مهندسان مواد و متالورژی می‌توانند حقوق بالایی دریافت کنند. درآمد در رشته مهندسی مواد و متالورژی بستگی به عوامل مختلفی از جمله سطح تحصیلات، تخصص‌ها، سابقه کار، موقعیت جغرافیایی و نوع صنعت یا شرکتی که فارغ‌التحصیل در آن مشغول به کار می‌شود دارد. اما به طور کلی می‌توان گفت که فارغ‌التحصیلان این رشته دارای درآمد بالا و مطلوبی هستند.

در کشورهایی که توسعه صنایع پیشرفته، نفت و گاز، هوا و فضا و خودروسازی و ... به صورت گسترده انجام می‌شود، مهندسان مواد و متالورژی به دلیل نیاز زیاد به تخصص‌های آن‌ها در این صنایع می‌توانند درآمد بالایی داشته باشند.

علاوه بر این، فارغ‌التحصیلان با داشتن مهارت‌های تخصصی در حوزه مهندسی مواد می‌توانند در صنایع نوظهور مانند فناوری اطلاعات، انرژی‌های تجدیدپذیر و نانوتکنولوژی نیز به عنوان متخصصان مرتبط به کار گرفته شوند و از درآمد بالایی بهره‌مند شوند.

البته لازم به ذکر است که همانطور که در تمام رشته‌های مهندسی، درآمد مهندسان مواد و متالورژی نیز بستگی به سطح تجربه‌، تخصص‌ها و شرایط بازار کار دارد. با این حال، می‌توان به طور کلی گفت که مهندسان مواد و متالورژی دارای درآمد مطلوبی هستند و این رشته از لحاظ اقتصادی برای داوطلبان جذابیت دارد.

بازار کار مهندسی مواد و متالورژی برای خانم ها چگونه می باشد؟

رشته مهندسی مواد و متالورژی از آن‌جایی که مرتبط با صنایع مختلف است، برای خانم‌ها نیز فرصت‌های شغلی مناسبی را ایجاد می‌کند. این رشته امکان مشغولیت در بخش‌های مختلف تحقیق و توسعه، طراحی، مدیریت و فرآیندهای تولید را برای خانم‌ها فراهم می‌کند. بازار کار رشته مهندسی مواد و متالورژی برای خانم‌ها نیز بسیار گسترده و پراز امکانات است. این رشته به‌طور کلی از جنسیت مخصوصی پیروی نمی‌کند و خانم‌ها همانند آقایان می‌توانند در این رشته موفق عمل کنند و در حوزه‌های مختلف فعالیت داشته باشند.

از آن‌جایی که مهندسی مواد و متالورژی در بسیاری از صنایع و بخش‌های مختلف کاربرد دارد، خانم‌ها نیز می‌توانند در این رشته به عنوان متخصصان مواد و متالورژی مشغول به کار شوند. برخی از حوزه‌هایی که خانم‌ها می‌توانند در آن‌ها فعالیت کنند عبارتند از:

- طراحی و بهینه‌سازی مواد: خانم‌ها می‌توانند در طراحی و توسعه مواد جدید و بهینه‌سازی خواص مواد مورد استفاده در صنایع مختلف شرکت کنند.

- کنترل کیفیت: مهندسان مواد و متالورژی در بخش کنترل کیفیت مواد و محصولات می‌توانند در ارزیابی کیفیت مواد و انجام آزمون‌ها و آنالیزها مشغول به کار شوند.

- فرآیندهای تولید: خانم‌ها می‌توانند در بهبود و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید مواد و محصولات در صنایع مختلف سهیم باشند.

- مدیریت پروژه: خانم‌های مهندس مواد می‌توانند در مدیریت پروژه‌های مرتبط با تحقیق و توسعه مواد و فرآیندهای تولید مشغول به کار شوند.

این رشته برای خانم‌ها نیز فرصت‌های شغلی مناسبی را ایجاد می‌کند و امکان مشغولیت در حوزه‌های مختلف تحقیق و توسعه، طراحی و مدیریت را برای آن‌ها فراهم می‌آورد. تنوع موقعیت‌های شغلی در این رشته برای خانم‌ها نشان‌دهنده اهمیت و ارزش افزوده‌ای است که این رشته برای آن‌ها ایجاد می‌کند.

کارآموزی در رشته مهندسی مواد و متالورژی چگونه می باشد؟

کارآموزی یک فرصت عالی برای دانشجویان مهندسی مواد و متالورژی است تا با صنعت مرتبط با رشته خود آشنا شوند و تجربیات عملی کسب کنند. کارآموزی‌ها به دانشجویان این امکان را می‌دهد که نه‌تنها مهارت‌های تخصصی خود را پیشرفته کنند بلکه با محیط کاری و تیم‌های حرفه‌ای نیز آشنا شوند.در دوره کارآموزی، دانشجویان می‌توانند به صورت مستقیم در بخش‌های تحقیق و توسعه مواد، طراحی محصولات، کنترل کیفیت، فرآیندهای تولید و سایر بخش‌های مرتبط با مهندسی مواد و متالورژی فعالیت کنند. آن‌ها با انجام پروژه‌ها و وظایف مختلف، می‌توانند مهارت‌های عملی را تقویت کنند و تجربیات مفیدی را کسب نمایند.علاوه بر این، کارآموزی به دانشجویان این امکان را می‌دهد تا شبکه‌های حرفه‌ای بسیار مهمی را در صنعت مهندسی مواد و متالورژی ایجاد کنند. ارتباط با صاحبان کار و متخصصان این صنعت به دانشجویان اجازه می‌دهد تا برای آینده خود در بازار کار، فرصت‌های بهتری را داشته باشند.

به طور کلی، کارآموزی در رشته مهندسی مواد و متالورژی به عنوان یک پل ارتباطی بین تحصیلات تئوریک و محیط کار عملی، یک فرصت بسیار ارزشمند و سودمند برای دانشجویان است که نه‌تنها به بهبود مهارت‌ها و دانش‌های شغلی‌شان کمک می‌کند بلکه به خودشناسی و تصمیم‌گیری بهتر برای آینده شغلی‌شان نیز کمک می‌کند.

زمینه های شغلی مرتبط با رشته مهندسی مواد و متالورژی

فارغ التحصیلان عزیز در کنار شغل اصلی خود می‏توانند به عنوان کارشناس رسمی دادگستری و همچنین با اخذ پروانه اشتغال از نظام مهندسی معدن، به عنوان مسئول فنی و طراحی و نظارت بر کارخانه‏ های مرتبط مشغول به فعالیت شوند.

در بخش نمایشگاه مجازی صنعتگران و خدمات صنعتی سامانه جامع صنعتی شمستا این امکان فراهم شده تا کارگاههای ریخته گری، قالب سازی و متالوژی، همچنین آزمایشگاههای مرتبط به معرفی خود و امکانات و زمینه های کاری خود پرداخته و یک صفخه سایت کامل با امکانات جامع مورد نیاز در اختیار داشته باشند و علاوه بر جذب سفارش کار در زمینه های تخصصی خود امکان بارگذاری آگهی های استخدام و کارآموزی و .. را نیز داشته باشند.

بعضی از کارفرمایان مهم در بازار کار مهندسی مواد صنعت نیرو، صنایع فولاد، مس، آلومینیم و سایر فلزات، ساخت و ساز و عمران، صنایع تجهیزات سنگین، صنایع حمل و نقل، صنایع دفاعی، ارتباطات از راه دور و مهندسی بیوپزشکی و غیره می­باشند.

لازم به ذکر است امکان ادامه تحصیل در این رشته در مقاطع بالا، هم در داخل کشور و هم خارج از آن با گرایش های مختلف وجود دارد.

پاسخ به سوالات متداول در مورد مهندسی مواد و متالوژی

سوال 1: مهندسی مواد و متالورژی چیست؟

پاسخ: مهندسی مواد و متالورژی علم و فناوری مرتبط با تحقیق، توسعه، طراحی و تولید مواد مختلف، از جمله فلزات، سرامیک‌ها، پلیمرها و کامپوزیت‌ها می‌باشد.

سوال 2: چه تفاوتی بین مهندسی مواد و متالورژی و مهندسی متالورژی وجود دارد؟

پاسخ: مهندسی مواد و متالورژی به بررسی و توسعه مواد مختلف از جمله فلزات، سرامیک‌ها و پلیمرها می‌پردازد. اما مهندسی متالورژی تخصصی‌تر بوده و به مطالعه ساختار و خواص فلزات و آلیاژها تعلق دارد.

سوال 3: آیا این رشته امکانات خوبی برای شغلی‌ها دارد؟

پاسخ: بله، رشته مهندسی مواد و متالورژی امکانات بسیار خوبی برای شغلی‌ها دارد. این رشته به علت تخصص‌های مرتبط با صنایع مختلف، فرصت‌های شغلی مناسبی را برای فارغ‌التحصیلان ایجاد می‌کند.

سوال 4: آیا خانم‌ها می‌توانند در این رشته مشغول به کار شوند؟

پاسخ: بله، خانم‌ها می‌توانند به‌عنوان مهندسان مواد و متالورژی مشغول به کار شوند. این رشته از لحاظ جنسیتی هیچ محدودیتی ندارد و خانم‌ها همانند آقایان می‌توانند در این حوزه فعالیت کنند.

سوال 5: چه تخصص‌هایی در این رشته وجود دارد؟

پاسخ: در رشته مهندسی مواد و متالورژی تخصص‌های مختلفی وجود دارد از جمله مهندسی فلزات، سرامیک‌ها، پلیمرها، نانومواد، مهندسی کریستال‌شناسی، فرآیندهای تولید مواد و ... که هر یک به زمینه‌ها و حوزه‌های خاصی از مهندسی مواد و متالورژی می‌پردازند.

سوال 6: چه موقعیت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان این رشته وجود دارد؟

پاسخ: فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در صنایع مختلفی مانند صنایع فلزی، خودروسازی، هوا و فضا، نفت و گاز، الکترونیک و ارتباطات، صنایع پلیمری و بسیاری از بخش‌های دیگر مشغول به کار شوند.

سوال 7: آیا کارآموزی در این رشته امکان‌پذیر است؟

پاسخ: بله، کارآموزی در رشته مهندسی مواد و متالورژی امکان‌پذیر است و این فرصت به دانشجویان این رشته اجازه می‌دهد تا با محیط کاری و عملی در حوزه‌های مختلف این رشته آشنا شوند.

به امید موفقیت روز افزون مهندسان و متخصصان رشته های مهندسی مواد و متالوژی و همچنین گسترش و پیشرفت های بی نظیر صنعت کشور عزیزمان ایران.