تست و کنترل قطعات صنعتی

تست قطعات صنعتی

تست قطعات صنعتی یکی از مراحل حیاتی در فرآیند تولید و ارائه محصولات به بازار است که اهمیت چشمگیری در حفظ کیفیت و اطمینان از عملکرد بهینه دارد. با توجه به پیشرفت فناوری و افزایش پیچیدگی محصولات صنعتی، نیاز به تست و ارزیابی دقیق تر قطعات به ویژه افزایش یافته است.تست قطعات صنعتی ابزاری حیاتی است که در ابتدا به منظور تشخیص خطاها، عیوب، یا نقص‌های ممکن در قطعات تولیدی به کار می‌رفت، اما امروزه با توجه به ارتقاء فناوری و نیازمندی‌های بازار، توسعه یافته و به یک فرآیند جامع و هوشمندانه تبدیل شده است.تست قطعات صنعتی نه تنها به تضمین اطمینان از کیفیت نهایی محصولات کمک می‌کند بلکه به صرفه‌جویی در زمان و هزینه نیز اساسی می‌شود. استفاده از تکنولوژی‌های مدرن در این زمینه، امکان اجرای آزمون‌ها و تست‌ها با دقت بالا و سرعت مناسب را فراهم می‌کند

بدون شک زمانی قطعات و تولیدات ساخت کشور می تواند در مسیر تولید موثر واقع شود که از نظر کیفیت قابل قبول و دارای استاندارد های مورد نیاز باشد، در غیر اینصورت تلاشی بیهوده شده و آن قطعه یا دستگاه قابل استفاده نبوده و نمی تواند جایگزین قطعات و دستگاه های وارداتی شود. از این رو لازم است شرایط و ضوابط تست و کنترل کیفی قطعات و دستگاه ها طبق استاندارد های روز دنیا انجام شده و خطاها رفع شود.

در این مقاله به بیان مراحل و ملزومات تست قطعه( کنترل کیفیت ) خواهیم پرداخت امید است مورد توجه و استفاده کاربران گرامی قرار گیرد.

تست و کنترل قطعات صنعتی

در تمام مراکز تولید قطعات و سازه های صنعتی، لازم است واحدی وجود داشته باشد که بتواند کارهای تست کیفیت مواد اولیه قبل از تولید محصول، کنترل محصول در حین تولید و تست محصول بعد از تولید را انجام دهد و در نهایت کیفیت محصول تولیدی را تضمین کند.

این واحد معمولاً واحد کنترل کیفیت (Quality Control) نامیده می شود. در یک سازمان یا مجموعه تولیدی، فعالیت هایی که برای رسیدن یک محصول یا فرایند تولید به کیفیت استاندارد و مورد نیاز مشتری انجام می شود، ذیل واحد کنترل کیفیت (QC) انجام می شود و برای این کار آیین نامه ها و دستورالعمل هایی تدوین می شود تا فعالیت های مجموعه تولیدی مطابق با آنها و استاندارد هایی مثل ISO  انجام شود.

چه کسی موارد قابل بررسی تست قطعه را مشخص میکند؟

معمولاً مشتری و کارفرما ها الزامات تست و کنترل قطعه صنعتی را تعیین می کنند تا مطابق با نظر آن ها یک قطعه صنعتی تولید شود. گرچه تعیین میزان کیفیت یک محصول کاملاً نسبی است؛ اما میزان کیفیت بین تولیدکننده و مشتری تعیین می شود.

*تست و بازرسی و تضمین کیفیت یک بخش لازم در هر واحد تولیدی و یا خدماتی است.

روند تست قطعات

پس در کنترل کیفی نمونه گیری از محصولات انجام می شود؛ سپس بازرسی و تست آن نمونه ها انجام می شود و پس از دریافت نتایج از آزمایش ها، با استفاده از روش های آماری میزان صحت و دقت محصولات تولیدی بررسی می شود.

ذکر این نکته لازم است که یک سری استاندارد های معتبر جهانی وجود دارند که فارغ از محصول و یا صنعت تولیدی به منظور تست های کنترل کیفی استفاده می شوند؛ مثل استانداردهای ASTM، ISO و API.برای هر نوع صنعت و محصول تولیدی یک سری دستورالعمل های مجزا در این استانداردها وجود دارد. صنایع مختلف مثل پتروشیمی، بهداشتی، غذایی و خودروسازی از استاندارد های مختلفی استفاده می کنند.

 از استاندارد ASTM می توانیم به عنوان جامع ترین استاندارد صنعتی یاد کنیم که تمام صنایع را پوشش می دهد.

زمینه های فعالیت واحد کنترل کیفیت

به طور کلی عمده فعالیت ها و عملکرد واحد کنترل کیفیت در یک سازمان یا مجموعه تولیدی به سه دسته تقسیم بندی می شود:

بخش اول:  بازرسی مواد اولیه ورودی به مجموعه تولیدی

مواد و قطعاتی که به عنوان مواد اولیه وارد یک شرکت تولیدی می شوند، باید مطابق با دستورالعمل نمونه برداری شوند. این مواد مطابق با استاندارد ها آزمایش می شوند و در صورتی که مورد تأیید واقع شوند، وارد خط تولید می شوند.

بخش دوم: کنترل فرایند تولید

این قسمت می تواند هم توسط متخصصین تولید انجام شود و هم خود کارکنان خط تولید این کار را انجام دهند.در یک شرکت تولیدی انواع فرایندهای ساخت و تولید و تجهیزاتی که در حال کار هستند، باید توسط واحد کنترل کیفیت بررسی شوند و ممکن است در بعضی مواقع تجهیزات و دستگاه های تولیدی نیاز به تعمیر داشته باشند.بسیاری از موارد وجود دارد که عیوب مربوط به محصول نهایی به علت یک نقص فرایندی است و ممکن است تجهیزی عملکرد مناسبی نداشته باشد.

* پس بخش کنترل فرایند و تعمیر و به روزرسانی تجهیزات، تأثیر زیادی بر کیفیت محصول نهایی دارد. همچنین اگر کنترل فرایند به درستی و با استمرار انجام شود، تأثیر قابل توجهی هم بر کاهش ضایعات و هزینه نیز خواهد داشت.

بخش سوم: بازرسی و تست قطعات و یا محصولات نهایی

 شاید در مجموعه های کوچک، انجام کنترل کیفیت تنها شامل همین بخش باشد.

نکته:در این مسیر و برای تکمیل فرایند کنترل کبفی قطعه، بخش چهارمی نیز می تواند وجود داشته باشد که همان بازرسی و تست بسته بندی و انبار کردن محصولات است.

*این بخش بسته به نوع محصول تولیدی، می تواند از درجه اهمیت بالا و یا پایینی برخوردار باشد.  

آزمون های تضمین کیفیت

اگر آزمون های تضمین کیفیت از لحاظ آسیب به قطعه دسته بندی شوند، به دو دسته آزمون های مخرب و آزمون های غیر مخرب  طبقه بندی می شوند. آزمون های مخرب آزمایشاتی هستند در آنها به قطعه مورد بررسی آسیب وارد می شود. حال این آسیب می تواند خراش، سوراخ و یا اصلاً شکستن قطعه باشد.

انواع روش های تست مخرب

• آزمایش های کشش
• آزمون ضربه
• آزمون خمش
• و.........

***تست های مخرب اصولاً برای بررسی خواص مکانیکی قطعات صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. در مواردی که تولید به صورت انبوه صورت می گیرد، آزمون های مخرب می تواند، منطقی باشد؛ زیرا نسبت به حجم تولید، تعداد کمی از قطعات از بین رفته اند.

آزمون های غیرمخرب (NDT) آزمایشاتی هستند که در آنها به قطعه مورد بررسی آسیبی وارد نمی شود. این نوع از آزمون ها در حال حاضر در صنایع گوناگون بسیاری گسترش یافته اند.

*دلیل محبوبیت این آزمون ها این است که نه به محصول آسیبی می رساند و نه به فرایند تولید. در واقع این آزمون ها مانع فرایند تولید نمی شوند.

انواع روش های تست غیر مخرب

• بازرسی چشمی
• تست ذرات مغناطیسی
• تست امواج اولتراسونیک (فراصوت)
• تست مایعات نافذ
• تست رادیوگرافی
• تست جریان گردابی
• تست انتشار امواج صوتی

*این آزمون های غیر مخرب هم در بازرسی مواد ورودی، هم در کنترل فرایند و هم در بازرسی و تست محصول کاربرد دارند.

فاکتور های موثر بر کنترل کیفیت

فاکتورهای مؤثر بر کنترل کیفیت شامل موارد زیر است:

• نیروی انسانی شامل مهندسین، کارگران و مدیریت
• تجهیزات و ماشین آلات
• روش های تولید
• امکانات و توان مالی
• مواد
• قوانین کشوری

هزینه های مربوط به کنترل کیفیت

به طور کلی هزینه های کنترل کیفیت شامل سه دسته هزینه های پیشگیری، هزینه های اندازه گیری و ارزیابی، هزینه های محصول معیوب می شود.

• هزینه هایی مثل طرح ریزی کیفیت، کنترل عملیات، فعالیت های تحقیق و توسعه و آموزش جزو هزینه های مربوط به پیشگیری می شود.
• هزینه هایی مثل بازرسی و کنترل مواد ورودی، تست های آزمایشگاهی، تعمیر و نگهداری و تنظیم، بازرسی، مواد، کنترل نیروی کارگری و آنالیزها جزو هزینه های اندازه گیری و ارزیابی هستند.
• هزینه هایی مثل ضایعات و تعمیر و درست کردن،  جزو هزینه های محصول معیوب هستند.