جلوبندی خودرو یا ماشین یکی از پیچیدهترین و مهمترین بخشهای فنی هر خودرو به شمار میرود که تأثیر مستقیمی بر کنترل، راحتی رانندگی و ایمنی خودرو دارد. این سیستم شامل مجموعهای از قطعات مکانیکی، هیدرولیکی و الکترونیکی است که با همکاری یکدیگر عملکردی یکپارچه را ارائه میدهند. وظیفه اصلی جلوبندی، جذب ارتعاشات و ضربات ناشی از جاده و انتقال نیروی کنترل به چرخهای جلو است تا خودرو بتواند به صورت نرم و پایدار حرکت کند.از آنجا که جلوبندی با چرخها، تعلیق و فرمان خودرو ارتباط مستقیم دارد، خرابی یا نقص در هر یک از قطعات آن میتواند عواقب جدی از جمله کاهش فرمانپذیری، لرزشهای شدید، سایش نامتقارن تایرها و حتی افزایش مصرف سوخت را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل، آگاهی از عملکرد صحیح این بخش و شناسایی نشانههای اولیه خرابی میتواند از بروز مشکلات بزرگتر و پرهزینهتر در آینده جلوگیری کند.
تثبیت چرخها: سیستم جلوبندی چرخها را به بدنه خودرو متصل کرده و آنها را در موقعیت مناسب خود نگه میدارد. این اتصال به خودرو امکان میدهد تا در مسیر خود حرکت کند و مانع از لغزش یا انحراف چرخها میشود.
جذب ضربات: هنگامی که خودرو بر روی سطوح ناهموار حرکت میکند، سیستم جلوبندی با جذب ضربات ناشی از ناهمواریها، از انتقال این ضربات به بدنه و سرنشینان جلوگیری کرده و راحتی رانندگی را افزایش میدهد.
کنترل فرمانپذیری: سیستم جلوبندی به راننده امکان میدهد تا جهت حرکت خودرو را کنترل کند. اجزای مختلف این سیستم مانند سیبکها، بوشها و میل موجگیر به خودرو امکان میدهند تا به فرمانهای راننده پاسخ دهد و در پیچها به خوبی عمل کند.
حفظ تعادل خودرو: سیستم جلوبندی به حفظ تعادل خودرو در هنگام حرکت کمک میکند. اجزایی مانند کمک فنرها و فنرها با کنترل حرکت نوسانی چرخها، از واژگونی خودرو جلوگیری میکنند.
توزیع وزن خودرو: سیستم جلوبندی به طور مناسب وزن خودرو را بر روی چرخها توزیع میکند تا چسبندگی مناسب بین لاستیکها و جاده برقرار شود و در نتیجه کنترل خودرو بهبود یابد.
در جلوبندی از قطعات و لوازم مختلفی استفاده شده که این قطعات هرکدام در جای خود اهمیتی دارد و اگر هرکدام از آنها خراب شود در تعادل خودرو تاثیر منفی گذاشته و در عملکرد جلوبندی اشکالاتی را به وجود می آورد، این قطعات عبارت است از:
چرخها در سیستم جلوبندی خودرو نقش بسیار مهمی در عملکرد و ایمنی خودرو دارند. آنها نقطه تماس خودرو با سطح جاده هستند و وظیفه دارند که نیروها و بارهایی را که به خودرو وارد میشود، منتقل کنند. در سیستم جلوبندی، چرخها با اجزای مختلفی مانند طبقها، میلتعادل، و بوشها همکاری میکنند تا عملکرد بهینه خودرو را تضمین کنند. قسمتی که با سطح جاده در تماس است و نکات مهمی که در عملکرد درست چرخها تاثیر دارد و باید به آن توجه داشت عبارتند از: بالانس بودن چرخها، تنظیم باد، توجه داشتن به آج های سطح لاستیک و سایش آنها و...
بیشتر بخوانید: صافکاری pdr چیست؟
اجزای اصلی چرخها در سیستم جلوبندی:
رینگ چرخ (Wheel Rim): رینگ چرخ بخش فلزی است که لاستیک به دور آن نصب میشود. این قسمت باید از مواد مقاوم و با استحکام بالا ساخته شود تا توانایی تحمل بار و نیروهای وارده به چرخ را داشته باشد.
لاستیک (Tire): لاستیک چرخ بخش نرم و انعطافپذیر چرخ است که به عنوان رابط بین خودرو و سطح جاده عمل میکند. لاستیکها وظیفه جذب ضربات، ایجاد اصطکاک مناسب و فراهم کردن کنترل و هدایت خودرو را بر عهده دارند.
توپی چرخ (Wheel Hub): توپی چرخ قطعهای است که رینگ چرخ به آن متصل میشود و بهعنوان محور چرخ عمل میکند. این بخش بهطور مستقیم با بلبرینگهای چرخ در ارتباط است و بارهای وارده به چرخ را منتقل میکند.
بلبرینگ چرخ (Wheel Bearings): بلبرینگها در توپی چرخ قرار دارند و نقش آنها کاهش اصطکاک و روانسازی چرخش چرخها است. بلبرینگها باید بهخوبی نگهداری شوند تا از عملکرد صحیح چرخها و سیستم تعلیق اطمینان حاصل شود.
وظایف چرخها در سیستم جلوبندی:
ایجاد کنترل و هدایت: چرخها با ایجاد اصطکاک مناسب با سطح جاده، به راننده امکان کنترل و هدایت خودرو را میدهند. این امر بهویژه در سرعتهای بالا و هنگام پیچیدن اهمیت دارد.
جذب ضربات و نوسانات: لاستیکها و سیستم تعلیق بهطور مشترک وظیفه جذب ضربات و نوسانات ناشی از ناهواریهای سطح جاده را بر عهده دارند، که به بهبود راحتی رانندگی کمک میکند.
پایداری و تعادل: چرخها با توزیع یکنواخت بار و نیروها در سطح جاده، به حفظ پایداری و تعادل خودرو کمک میکنند و از انحراف ناخواسته یا ناپایداری جلوگیری میکنند.
کمک فنر حرکت فنر را کنترل کرده و از نوسانات بیش از حد خودرو جلوگیری میکند، کمک فنرها هم با گرفتن نوسانات فنر آنرا کنترل ویا میرا میکنند. کمک فنر ها هم از انواع مختلفی برخوردار است که عبارتند از: کمک فنر هیدرولیکی یا اصطلاحا روغنی،کمک فنر بادی یا گازی، کمک فنر تلسکوپی،کمک فنر اهرمی و...
اصلی ترین قسمت جلوبندی را میتوان همین سگ دست نام برد ،چون باتوجه به شکل این قطعه که شبیه به لولا میباشد، چرخها را روی خود نگه داشته و باعث چرخش چرخها روی محور فرمان میشود و همچنین میتوان گفت چون اجزای چرخ ،سیستم تعلیق وسیستم جلوبندی مثل:فرمان خودرو،دیسک های ترمز، بلبرینگ و...روی آن قرار میگیرد اهمیت سگ دست را نشان میدهد.
وظایف اصلی رام در جلوبندی عبارتند از:
ایجاد استحکام و تقویت جلوبندی: رام به تقویت ساختار جلوی خودرو کمک میکند و مانع از ایجاد تاب و تغییر شکل در جلوبندی در اثر ضربات و فشارهای وارد شده به خودرو میشود.
اتصال قطعات مختلف: بسیاری از قطعات سیستم تعلیق، مانند کمکفنرها، سیبکها، و میلتعادل، به رام متصل میشوند تا این قطعات بهشکل صحیح و در مکان مناسب خود قرار بگیرند.
توزیع نیروها: رام بهعنوان یک بخش محوری، نیروهایی که به جلوبندی و تعلیق خودرو وارد میشوند را به بدنه خودرو توزیع کرده و از تجمع نیرو در یک نقطه جلوگیری میکند.
طبق یکی از اجزای اصلی سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو است که به شکل یک بازوی فلزی یا آلومینیومی ساخته میشود و وظیفه اصلی آن اتصال چرخها به شاسی (بدنه اصلی) خودرو و کمک به حرکت و کنترل خودرو در مسیرهای مختلف است.وظیفه اتصال سیستم تعلیق به شاسی خودرو را به عهده دارد و بازویی شکل میباشد.به عنوان پایه چرخ عمل کرده و نیروهای وارده بر چرخ را به بدنه خودرو منتقل میکند
طبقها در سیستم جلوبندی خودرو به دو صورت عمده وجود دارند:
الف) طبق بالا: در برخی خودروها، طبق بالا وجود دارد که به بخش بالای سیستم تعلیق و چرخها متصل میشود. این نوع طبق بیشتر در سیستمهای تعلیقی که بهصورت دابل ویشبون (Double Wishbone) هستند، دیده میشود.
ب) طبق پایین: طبق پایین در تمامی خودروها وجود دارد و به بخش زیرین سیستم تعلیق متصل میشود. طبق پایین وظیفه دارد که چرخها را در مسیر درست نگه دارد و همچنین نقش مهمی در تنظیم زاویه چرخها دارد.
ایجاد انعطاف و حرکت در سیستم تعلیق: طبقها به چرخها اجازه میدهند تا هنگام حرکت خودرو بالا و پایین بروند و این انعطافپذیری به بهبود راحتی سرنشینان و کنترل خودرو کمک میکند.
جذب نیروهای وارد شده: طبقها به پخش و جذب نیروهایی که از سطح جاده به چرخها و سیستم تعلیق وارد میشوند، کمک میکنند. این نیروها میتوانند ناشی از دستاندازها، پیچها و یا توقف و شروع حرکت خودرو باشند.
تنظیم زاویه چرخها: طبقها به تنظیم و حفظ زاویه چرخها کمک میکنند، که در پایداری و کنترل خودرو در زمان حرکت تأثیر زیادی دارد.
در کل، طبقها در سیستم جلوبندی خودرو نقش کلیدی در کنترل و پایداری خودرو ایفا میکنند و هر گونه آسیب به آنها میتواند باعث بروز مشکلاتی در هدایت و عملکرد خودرو شود.
کاهش لغزش و انحراف: میل موجگیر کمک میکند تا لغزش و انحراف خودرو در هنگام پیچیدن کاهش یابد. این میل نیروهای وارده به چرخهای داخلی و خارجی در هنگام پیچش را بهطور یکنواخت توزیع میکند و از انحراف و چرخش بیش از حد خودرو جلوگیری میکند.
افزایش پایداری: با کمک میل موجگیر، خودرو در پیچها و هنگام عبور از ناهمواریها پایدارتر میشود. این میل به کاهش تکانهای جانبی و نوسانات خودرو کمک میکند و رانندگی در سرعتهای بالا را ایمنتر میکند.
بهبود عملکرد سیستم تعلیق: میل موجگیر به سیستم تعلیق کمک میکند تا بهتر عمل کند و تعادل خودرو را حفظ کند. این امر باعث بهبود راحتی سرنشینان و کنترل بهتر خودرو میشود.
کمک به حفظ تماس چرخها با سطح جاده: با کنترل حرکت چرخها و جلوگیری از انحرافهای بیش از حد، میل موجگیر به حفظ تماس صحیح چرخها با سطح جاده کمک میکند که به بهبود کنترل و ایمنی خودرو منجر میشود.
ساختار میل موجگیر: میل موجگیر معمولاً از یک میله فلزی مقاوم ساخته میشود که به دو طرف خودرو متصل است و به وسیله اتصالدهندههایی مانند بوشها و سیبکها به سیستم تعلیق و شاسی خودرو وصل میشود.
نصب میل موجگیر: میل موجگیر بهطور معمول بهصورت افقی یا عمودی بین دو طرف سیستم تعلیق نصب میشود. این میل به کمک بستها و اتصالات به شاسی خودرو و سیستم تعلیق متصل میشود.
وظایف اصلی سیبک در خودرو:
اتصال بین اجزا: سیبکها نقش واسط بین قطعات مختلف سیستم جلوبندی و فرمان را بر عهده دارند. بهطور مثال، سیبک فرمان وظیفه اتصال جعبه فرمان به چرخها را دارد و سیبکهای جلوبندی، طبقها را به سیستم تعلیق و چرخها متصل میکنند.
ایجاد حرکت انعطافپذیر: به دلیل ساختار کروی سیبک، این قطعه امکان حرکت و چرخش در چند جهت را فراهم میکند. این انعطافپذیری کمک میکند تا سیستم جلوبندی و فرمان خودرو بتواند بهخوبی و با دقت عمل کند و از گیرکردن یا ایجاد مقاومت در حرکت اجزای مختلف جلوگیری شود.
جذب و پخش نیروها: سیبکها به پخش نیروهایی که از سطح جاده به سیستم تعلیق و فرمان وارد میشود، کمک میکنند. این نیروها ممکن است ناشی از دستاندازها یا تغییر جهتهای ناگهانی باشد. سیبکها این نیروها را جذب کرده و مانع از انتقال مستقیم آنها به سیستم جلوبندی و فرمان میشوند.
کنترل حرکت چرخها: سیبک فرمان در تغییر جهت چرخها نقش دارد و بهعنوان واسطهای میان فرمان و چرخها عمل میکند. این قطعه کمک میکند تا وقتی راننده فرمان را به چپ یا راست میچرخاند، چرخها نیز بهصورت دقیق و نرم در همان جهت حرکت کنند
بوش: بوش یکی از اجزای مهم و کاربردی در سیستم جلوبندی خودرو است که نقش آن کاهش اصطکاک و جذب لرزشها و ضربات است. بوشها معمولاً از جنس پلاستیک، لاستیک، یا مواد مقاوم دیگر ساخته میشوند و بهعنوان یک واسط انعطافپذیر بین قطعات فلزی جلوبندی عمل میکنند. به عنوان یک عایق ارتعاشی عمل کرده و حرکت قطعات متحرک را نرمتر میکند.
وظایف اصلی بوش در سیستم جلوبندی:
جذب ضربات و لرزشها: بوشها بهعنوان عایق بین قطعات فلزی عمل میکنند و ضربات ناشی از حرکت روی دستاندازها و ناهواریهای جاده را جذب کرده و از انتقال آنها به کابین خودرو جلوگیری میکنند. این عملکرد به بهبود راحتی رانندگی و کاهش صدای ناشی از برخورد فلز به فلز کمک میکند.
کاهش اصطکاک و ساییدگی: بوشها بین قطعات مختلف سیستم جلوبندی نصب میشوند و مانع از تماس مستقیم و ساییدگی قطعات فلزی به یکدیگر میشوند. این امر عمر قطعات جلوبندی را افزایش میدهد و عملکرد روانتری را فراهم میکند.
ایجاد انعطاف در حرکت قطعات: بوشها به اجزای جلوبندی مانند طبقها، میلتعادل، و سایر قطعات اجازه حرکت انعطافپذیر و کنترلشدهای میدهند. این انعطافپذیری در حفظ پایداری و کنترل خودرو بهویژه هنگام پیچیدن یا عبور از موانع نقش مهمی دارد.
محافظت از قطعات فلزی: بوشها به عنوان عایق بین قطعات فلزی عمل میکنند و از خوردگی و آسیبدیدگی قطعات فلزی ناشی از تماس مستقیم آنها جلوگیری میکنند.
انواع بوشها در سیستم جلوبندی:
بوش طبق: بوش طبق معمولاً در نقاط اتصال طبقها به شاسی خودرو نصب میشود و نقش مهمی در کاهش لرزشهای سیستم تعلیق دارد.
بوش میلتعادل: این بوشها در نقاط اتصال میلتعادل نصب میشوند و به کاهش حرکتهای اضافی و لرزشهای جانبی خودرو در پیچها کمک میکنند.
بوش لبه دار طبق ۵۰۴و سمند: همان طور که در شکل بوش لبه دار طبق را مشاهده میکنید دارای چند قسمت فلزی و لاستیکی میباشد که قسمت داخلی آن فلزی است که پیچ از آن باید عبور کند و قسمت بیرونی آن هم فلز است و در داخل بدنه طبق قرار میگیرد ولی فاصله بین این دو فلز را با استفاده از کامپاند مناسب و لاستیک تزریق میکنند تا حالت ارتجاعی داشته باشد که بتواند ضربات ناشی از پستی و بلندی های جاده را دفع کند. برای ساخت دو قسمت فلز نیاز به دستگاههای تراشکاری و سری سازی و برای دقت بیشتر و برشکاری های بهتر از دستگاههایcnc هم استفاده میشود.
بوش جناقی طبق ۵۰۴و سمند: این بوش که در انتهای طبق نصب شده و طرف دیگر آن به شاسی خودرو متصل میشود وظیفه آن همانند تمامی بوشها دفع ضربات در اثر حرکت خودرو میباشد و اگر خراب شود علائمی همچون کشیدن فرمان و تنظیم نبودن میزان فرمان و همچنین صدای ناهنجار و تقه مانند از جلوبندی خودرو شنیده میشود.بوش جناقی هم مثل بوش لبه دار داری سه قسمت میباشد و قسمتهای بیرونی و داخلی آن از جنس فلز میباشد و میان دو قسمت فلز را هم با نوعی لاستیکی ارتجاعی که قبلا گفته شد و اصطلاحا به آن کامپاند میگویند تزریق میکنند. ولی باید توجه نمود که بر عکس بوش لبه دار قسمت بیرونی بوش جناقی به شاسی نصب میشود و قسمت داخلی آن به طبق متصل میشود.
میل موج گیر کوتاه پژو: وظیفه این قطعه افزایش تعادل خودرو و جلوگیری از چپ شدن با آن است که یک طرف آن به طبق و طرف دیگر به میل موج گیر بلند نصب میشود که جنس آن از فولاد و دوسر آن دارای بوش میباشد. باتوجه به تصویر میل موج گیر کوتاه با شکل دهی میله ی فولادی و نصب دو عدد جای بوش در دوسر آن وقرار دادن بوش ساده یکطرف و طرف دیگر دارای رزوه میباشد.برای ساخت هر قسمت نیاز به دستگاههای cncو تراشکاری است که معمولا بوشهای فلزی در قسمت سرهای میل موجگیر با دستگاههای سری تراشی ساخته میشوند.اما بعضا سر میل موجگیرهای کوتاه را به جای بوش از سیبک استفاده کرده اند.
بوش های میل موج گیر: این بوش ها در چند مدل ساخته شده اند.در یک سمت میل موجگیر این بوشها ساده است و در طرف دیگر که دارای رزوه میباشد و برای سهولت در باز و بست میل موجگیر در ابتدای هر بوش آچار خور آلن و یا ستاره ای ساخته میشود.
با توجه به آشنایی با قطعات جلوبندی و روش ساخت برخی از آنها نیاز به دستگاه ها و افراد ماهر جهت کار با این دستگاهها میباشد.چند نمونه از این دستگاهها عبارتند از: دستگاه سری تراشی، دستگاه تراش cnc
شناخت نشانههای خرابی جلوبندی میتواند به رانندگان کمک کند تا قبل از وقوع مشکلات جدیتر، به تعمیر و تعویض قطعات معیوب اقدام کنند. در ادامه به برخی از رایجترین علائم خرابی جلوبندی اشاره میکنیم:
صداهای غیرطبیعی: اگر هنگام رانندگی به خصوص در هنگام پیچیدن، صدای تق تق یا کوبش از زیر خودرو شنیده شود، ممکن است یکی از قطعات جلوبندی دچار خرابی شده باشد.
لرزش فرمان: لرزش فرمان به ویژه در سرعتهای بالا معمولاً ناشی از خرابی یکی از قطعات جلوبندی است. خرابی سیبکها، طبقها یا میل تعادل ممکن است باعث لرزش فرمان شود.
عدم تعادل خودرو در پیچها: اگر در پیچها خودرو به یک سمت کشیده شود یا تعادل خود را از دست دهد، احتمالاً میل تعادل یا کمکفنرها دچار مشکل شدهاند.
سایش نامتقارن تایرها: یکی از نشانههای واضح خرابی جلوبندی، سایش نامتقارن تایرها است. اگر تایرهای جلو به صورت غیرطبیعی ساییده شوند، احتمالاً تنظیمات جلوبندی یا قطعات آن نیاز به بررسی دارند.
فرمانپذیری ضعیف: افزایش بازی فرمان یا عدم واکنش سریع خودرو به فرمان میتواند نشانهای از خرابی قطعاتی مانند سیبکها، بوشها یا میل فرمان باشد.
برای جلوگیری از خرابی زودهنگام جلوبندی و افزایش طول عمر آن، باید به نگهداری و سرویسهای دورهای توجه ویژهای داشت. در ادامه به برخی از نکات مهم نگهداری جلوبندی اشاره میکنیم:
بررسی دورهای قطعات: هر چند ماه یکبار قطعات جلوبندی را بررسی کنید تا از سلامت آنها اطمینان حاصل کنید. به ویژه به سیبکها، بوشها و کمکفنرها توجه داشته باشید.
تنظیم زاویه چرخها (میزان فرمان): تنظیم درست زاویه چرخها (میزان فرمان) یکی از عوامل کلیدی در حفظ سلامت جلوبندی است. تنظیم نامناسب چرخها باعث سایش نابرابر تایرها و افزایش فشار به قطعات جلوبندی میشود.
تعویض به موقع کمکفنرها و بوشها: کمکفنرها و بوشها باید پس از طی مسافت مشخص یا در صورت مشاهده علائم خرابی تعویض شوند. این کار به جلوگیری از خرابی سایر قطعات کمک میکند.
اجتناب از رانندگی پرخطر: عبور مکرر از دستاندازها و سرعتگیرها با سرعت زیاد به جلوبندی خودرو آسیب میزند. تا حد امکان سعی کنید به آرامی از موانع عبور کنید.
بررسی تایرها: تنظیم فشار تایرها و اطمینان از سایش یکنواخت آنها به حفظ تعادل و سلامت جلوبندی کمک میکند.
بیشتر بخوانید: اهمیت تعمیر و نگهداری قطعات صنعتی
یکی از قسمتهای مهم و اساسی یک خودرو سیستم جلوبندی میباشد و از اسم آن معلوم میشود که مربوط به قسمت زیری وجلوی ماشین میباشد اما باید توجه داشت که سیستم جلوبندی و تعلیق را باهم اشتباه نگیریم و هر کدام منظورشان قسمت جدا از هم میباشند ولی معمولا این دو قسمت را با هم اشتباه گرفته و یکی میدانند چون این دو قسمت رابطه ای نزدیک به هم دارند که باید سیستم جلوبندی فقط قسمت جلوی ماشین باشد که فرمان و میل فرمان میباشد ولی تعلیق شامل قسمت عقب خودرو مانند کمک و فنر های عقب و چرخهای عقب میشوند. از دیگر تفاوتهای سیستم جلوبندی و تعلیق میتوان به نوع عملکرد آنها اشاره نمود، البته هر دو در تلاش برای حفظ تعادل خودرو هم در حال حرکت و هم در حالت ساکن هستند اما در سیستم تعلیق آسایش و راحتی بیشتری را به سرنشینان می دهد و در سیستم جلوبندی حرکت خودرو در ناهمواری ها، دست اندازها، پیچهای جاده و...راحت تر نموده و اصطلاحا هندل مینماید.
سامانه جامع صنعتی شمستا (یکی از فعالان عرصه صنعت کشور و بانک اطلاعات صنعت) ، با توجه به این امر که آموزش در زمینه های تخصصی و به روزسانی اطلاعات علمی و عملی در صنعت، بسیار مهم بوده و نقش سازنده ای در پیشرفت آن ایفا می نماید، سلسله مقاله های تخصصی با موضوعات مرتبط با صنعت نگاشته و در وبلاگ سامانه شمستا به اشتراک میگذارد تا مورد استفاده ی کاربران، متخصصان، صنعتگران و کارگاه های صنعتی کشور قرار گیرد.